صندوق خسارات بدنی چیست؟
صندوقی مستقلی است که هدف از تاسیس آن حمایت از زیان دیدگان ای است که به نحوی امکان جبران خسارات از طریق بیمه را ندارند و زیان وارده بر آنها بلا جبران می ماند
در ایران صندوق تامین خسارتهای بدنی پس از بیمه اجباری شخص ثالث مهم‌ترین طرح تکمیلی مسئولیت مدنی در حوادث رانندگی به شمار می رود
می توان با عنایت به اقسام اشخاص حقوقی و شاکله صندوق تامین گفت که صندوق دارای شخصیت حقوقی است و در زمره اشخاص حقوقی عمومی قرار دارد به این معنا که یک وظیفه عمومی بر عهده آن است یا آنکه دارایه آن متعلق به دولت است نیازی به ثبت نام داشته و به محض ایجاد شخصیت حقوقی پیدا می کند
موضوع صندق:
به موجب ماده ۲۱ قانون بیمه اجباری خسارات وارده به شخص ثالث در اثر حوادث ناشی از وسیله نقلیه مصوب۲۰ اردیبهشت ۱۳۹۵ به منظور حمایت از زیان دیدگان حوادث ناشی از وسایل نقلیه خسارات بدنی وارد به اشخاص ثالث که به علت فقدان یا انقضای بیمه نامه بطلان قرارداد بیمه شناخته نشدن وسیله ی نقلیه مصوب حادثه کسری پوشش بیمه نامه که ناشی از افزایش مبلغ ریالی دیه تعلیق یا لغو پروانه فعالیت شرکت بیمه صدور حکم توقیف یا ورشکستگی بیمه گر قابل پرداخت نباشد یا به طور کلی خسارت های بدنی که خارج از تعهدات قانون بیمه گر و مطابق با مقررات این قانون است توسط صندوق مستقلی به نام صندوق تامین خسارتهای بدنی جبران می شود
موارد پرداخت دیه ازصندوق تامین:
صندوق تنها خسارات ناشی از حوادث رانندگی را جبران میکند و نسبت به خسارات ناشی از دیگر حوادث تعهدی ندارد
بر اساس ماده ۲۱ قانون بیمه اجباری مصوب ۱۳۹۵ موارد پرداخت توسط صندوق تامین خسارت بدنی عبارتند از:
فقدان یا انقضای بیمه نامه
بطلان قرارداد بیمه
شناخته نشدن وسیله نقلیه مسبب حادثه
کسری پوشش بیمه نامه ناشی از افزایش مبلغ ریالی دیه
تعلیق یا لغو پروانه فعالیت شرکت بیمه
صدور حکم توقیف یا ورشکستگی بیمه گر. خسارت های بدنی که خارج از تعهدات قانونی بیمه گر باشند
میزان تعهدات صندوق:
خسارات بدنی را هر نوع دیه یا ارش ناشی از هر نوع صدمه به بدن مانند شکستگی نقص و از کار افتادگی عضو اعم از جزئی و کلی موقت یا دائم دیه فوت و هزینه های معالجه به سبب حوادث مشمول بیمه موضوع این قانون می داند
همچنین هزینه های معالجه اشخاص ثالث زیان دیده و راننده مسبب حادثه در صورتی که مشمول قانون دیگری نباشد حسب مورد برعهده بیمه‌گر مربوط یا صندوق تامین خسارتهای بدنی است
موارد خارج از شمول تعهدات صندوق:
خسارات وارده به وسیله نقلیه مسبب حادثه و محصول محمولات آن
خسارات مستقیم یا غیر مستقیم ناشی از تشعشعات اتمی و رادیواکتیو
جریمه یا جزای نقدی
اثبات قصد زیاندیده در ایراد صدمه به خود مانند خودکشی اسقاط جنین و نظایر آن و نیز اثبات هر نوع خدعه و تبانی نزد مراجع قضایی
چگونگی مطالبه دیه از صندوق چگونگی مطالبه دیه از صندوق:
فردی که با مراجعه به دادگاه شکایت میکند شاکی نام می‌گیرد در مقابل شاکی متشاکی یا متشاکی عنه قرار می گیرد در دعوای خسارات بدنی با شکایت شاکی دادگاه ملزم به رسیدگی می باشد این امر مستلزم رسیدگی دادگاه کیفری به اصل جرم است تا در کنار این امر حکم به پرداخت دیه و خسارات بدنی صادر نماید بنابراین می توان گفت در بحث مطالبه دیه رسیدگی به دعوای مطالبه دیه در ابتدای امر در صلاحیت ذاتی دادگاه کیفری است هرچند که در پاره ای از موارد نیز دادگاه حقوقی صلاحیت رسیدگی را خواهد داشت زیرا حکم به پرداخت دیه نیازمند رسیدگی مرجع قضایی به اصل جرم تصادف رانندگی است و زیان دیده در دادگاه کیفری عنوان شاکی و مدعی خصوصی را خواهد داشت و بعد از آنکه دادگاه شرایط ماده ۲۱ قانون بیمه اجباری را احراز نمود حکم پرداخت دیه از صندوق تامین خسارتهای بدنی صادر می نماید و زیان دیده یا وراث وی خواهان مطالبه دیه از صندوق خواهند بود
همچنین در پاره‌ای از موارد زیاندیده با رجوع به دادگاه حقوقی خواهان مطالبه دیه از صندوق است و دادخواست خود را علیه صندوق تنظیم میکند در طرف مقابل صندوق تامین خسارات بدنی قرار دارد که در بیشتر موارد به عنوان متهم پرونده از آن یاد می‌شود بانک صندوق مرتکب عمل مجرمانه این شده است و صرفاً به موجب قانون در پاره‌ای از موارد متعهد به پرداخت خسارات بدنی در تصادف رانندگی است
نحوه پرداخت خسارات بدنی چگونه است؟
طبق قانون جدید بیمه اجباری زیان دیده در مطالبه خسارت خود از صندوق تامین خسارت های بدنی می تواند یکی از این دو را برگزیند
۱_ یا به طور مستقیم به صندوق تامین مراجعه کند ۲_یا زیان خود را از طریق دادگاه بگیری کند
صندوق تامین خسارتهای بدنی هرگز وابسته ومنوط به رای دادگاه نیست و باید به محض ارائه مدارک ای شامل گزارش کارشناس راهنمایی و رانندگی یا پلیس راه و در صورت لزوم گزارش مقامات انتظامی و پزشکی قانونی اقدام به پرداخت خسارت کند
بخش اولیه تعهدات صندوق شامل حداقل ۵۰ درصد خسارات تقریبی است و باقی مانده پس از قطعی شدن باید پرداخت گردد منظور از قطعی شدن دیه صدمات صدور حکم نیست بلکه حالتی است که در آن دیگر نیاز به معاینه مجدد مصدوم توسط پزشک نیست و میزان و نوع صدمات به حالت قطعی رسیده است
در عمل نمی توان آنگونه که از بیمه گر انتظار است از صندوق نیز فوریتهای پرداخت خسارت را انتظار داشت زیرا در حالت ناشناخته بودن راننده باید تحقیقات لازم صورت گیرد و پس از ناامیدی از یافتن مسئول حادثه به صندوق مراجعه کرد.
روال کار بدان گونه است در گزارش اولیه ماموران اخذ اظهارات طرفین و مطلعین یا اولیای دم و وصول نظرات کارشناس تصادف از این مدار کپی مصدق تهیه می‌شود و طی نامه‌ای به صندوق اعلام میگردد
صندوق نیز با تشکیل پرونده برای مصدوم و بر اساس منابع مالی خود اقدام به پرداخت می کند رویه صندوق آن است که و اجرا مستقیم به زیان دیده نمی دهد بلکه برای اینکه رسماً در پرونده مرجع قضایی هم منعکس شود طی چک یا حواله بانکی به حساب اعلام شده از سوی مراجع قضایی واریز میکند تا این مبلغ به دستور این مرجع تحویل زیان دیده شود بنابراین در هنگام اعلام گزارش به صندوق شماره حسابی نیز از دادگستری محل قیدمی شود