نکاتی درباره خلع ید 2
به قلم محمدرضا مه وکیل پایه یک دادگستری
نکاتی درباره خلع ید:
در مورد خلع ید ابتدا می بایست معنی عبارات به روشنی بیان شود.
همان طور که می دانیم ید در زبان عربی به معنای دست می باشد.
و در اصطلاح به معنای تسلط و تصرف است.
و از طرف دیگر خلع کردن به معنای عزل کردن و یا از شغل و عملی خارج کردن است.
پس جمع دو عبارت خلع ید به معنای رفع کردن تصرفات و استیلاء می باشد.
لازم به ذکر است با توجه به گستردگی علم حقوق و پیچیدگی های مربوط به آن استفاده از هر عبارت ممکن است.
در اصطلاح عموم به یک معنی بکار رود.http://www.law.com
لیکن در اصطلاح حقوقی بار معنایی دیگری دارد.
تعریف غصب:
برابر ماده308قانون مدنی غصب عبارت اند از:
مسلط شدن شخصی در حق دیگری به صورت عدوانی.
و اگر غاصب اثبات ید بر مال غیر نماید و این اقدام فاقد مجوز قانونی و بدون اذن مالک آن باشد این اقدام در حکم غصب شمرده می شود.
لیکن برابر ماده309همان قانون آن چه موضوع غصب است تسلط پیدا کردن غاصب می باشد.
پس اگر ملک و یا حقی از مالک در تسلط کامل خوانده نباشد عنوان غصب محقق نشده است.
و موضوع تحت عناوین دیگر حقوقی قابل پیگری می باشد.
همان طور که بیان شد غاصب کسی است که تسلط غیر قانونی بر اموال و یا حقوق اشخاص ایجاد کرده است.
البته قانون گذار در مواردی برخی اقدامات را در حکم غصب برشمرده است.
از جمله اقدامات در حکم غصب می توان به موردی اشاره کرد.
که شخصی به عنوان امین مالی را به عاریه و یا ودیعه در اختیار دارد و از بازگرداندن آن به مالک امتناع می نماید و منکر وجود آن اموال در ید خود می شود.
که در جهت نمونه موارد قانونی در این خصوص می توان به مواد310و616و631قانون مدنی مراجعه کرد.
تفاوت خلع ید با دعاوی حقوقی دیگر:
در این موضوع مورد بحث خارج کردن ملک از اختیار شخصی غیر از مالک اصلی می باشد.
پس در این خصوص ابتدا می بایست مالکیت خواهان اثبات گردد و سپس موضوع غصب ملک توسط خوانده محرز گردد.
و به استناد قاعده الناس مسلطون علی اموالهم حکم به خلع ید متصرف کنونی صادر می گردد.
عناوین دادخواست حقوقی مشابه:
در خصوص دعاوی مشابه با خلع ید می توان به چهار دعوای حقوقی اشاره نمود:
1_رفع تصرف عدوانی.
2_تخلیه ید.
3_دستور تخلیه.
4_حکم تخلیه.
خلع ید از اموال مشاعی:
در خصوص اموال مشاعی نیز هر یک از شرکا می تواند با عنایت به مالکیت مشاع خود،
خلع ید شریک دیگر را نسبت به کل ملک مطالبه نماید.
بدیهی است در مواردی مالکین مشاعی طی تقسیم نامه ای حدود و ثغور تصرفات خود را مشخص نموده اند.
در این فرض امکان اخذ حکم خلع ید محل تردید است.
چرا که مالکیت هر دو شریک نسبت به جزء جزء ملک محرز و مشخص است.
لیکن اراده طرفین برابر تقسیم نامه عادی در تصرفات برای طرف مقابل ایجاد حق نموده است.
در این حالت رکن عدوانی بودن تصرف و تسلط منتفی بوده و نمی‌توان متصرف را غاصب تلقی نمود.
البته گروهی دیگر بر این نظرند سند عادی می بایست در دادگاه بررسی گردد و اصالت آن به تایید برسد.
و این امر نیز جز با طرح دادخواست الزام به تنظیم سند رسمی یا الزام به تنظیم تقسیم نامه رسمی و یا تقسیم سهم الشرکه میسر نیست.
در این صورت صرف استناد به یک سند عادی نمی‌تواند دعوای خلع ید را در اموال مشاعی با ایراد و اشکال روبرو نمایند.
و دادگاه ملزم است به استناد سند رسمی و مورد تایید،
حکم خلع ید شریک دیگر نسبت به کل ملک را صادر نماید.
خلع ید از اموال موروثی:
لازم به ذکر است در خصوص املاک موروثی نیز هر یک از وراث می تواند به طرفیت متصرف اقدام به طرح دعوای خلع ید نماید.
هرچند سند مالکیت همچنان به نام مرحوم باشد.
چراکه با فوت مورث،
وراث به عنوان قائم مقام عام تلقی می شوند و مالکیت ایشان مفروض تلقی خواهد شد.
مرجع صالح در رسیدگی:
مطابق قانون شوراهای حل اختلاف دعاوی در خصوص اموال غیرمنقول در صلاحیت شورای حل اختلاف نبوده است.
و موضوع با منشاء اموال غیر منقول می بایست در دادگاه عمومی و حقوقی مطرح گردد.
ولو آن که قیمت ارزش منطقه ای ملک کمتر از مبلغ20میلیون تومان باشد.
از سوی دیگر دعاوی در خصوص اموال غیر منقول در صلاحیت دادگاه حوزه قضایی محل وقوع مال غیر منقول بوده است.
ارکان لازم جهت طرح دعوای خلع ید:
همان طور که در قانون بیان شده است موضوع دعوای خلع ید از اموال غیر منقول بوده است.
و رکن دوم در پذیرش این عنوان،
خواسته در تصرف بودن غیر قانونی مال غیر منقول است.
بدیهی است اموال منقول با دعاوی مشابه تحت عنوان استرداد مال قابل باز پس گیری از غاصب می باشد.
مورد ضروری دیگر در اثبات غصب و طرح دعاوی،
استیلاء و سلطه بر مال،https://www.mehdadgar.ir
مالک اصلی می باشد.
در این صورت غاصب می بایست نسبت به مال سلطه داشته باشد.
و تسلط غیر قانونی او امکان بهره مندی از منافع مال را برای مالک اصلی به کلی مسدود و یا محدود می نماید.
آخرین ویژگی دعوای خلع ید اثبات عدوانی بودن اقدامات خوانده است.
به دیگر سخن وجود هرگونه اذن و یا اجازه قبلی و یا قراردادی فی مابین خواهان و خوانده،
امکان خلع ید را با چالش رو به رو خواهد کرد.
بدیهی است عنوان عبارت عدوانی به معنای قهر و غلبه اقدامات،
بدون وجود اذن و اجازه قانونی است.
چنانچه در خصوص موضوع نکاتی درباره خلع ید سؤالی یا پرونده ای داشته اید می توانید با وکلای مؤسسه حقوقی محمدرضا مه دادگر در ساعات اداری با شماره 77724264 و 77723606 تماس حاصل فرمایید.