عقد هبه 2
به قلم محمدرضا مه وکیل پایه یک دادگستری
عقد هبه چیست؟
گاهی اوقات شاهد این مسئله هستیم که کسی به دیگری هدیه‌ای می‌دهد.
یعنی مالی را به رایگان به فرد دیگری می‌بخشد.
در عرف به عمل یاد شده که پسندیده هم میباشد،
هدیه دادن اطلاق می‌شود.
حال در اصطلاحات دنیای حقوقی این عمل گونه‌ای عقد است که در بطن قانون،
بعضی از موضوعات منوط بدان هم پیش‌بینی گردیده است.
در اصطلاحات دنیای حقوقی به این عمل عقد هبه اطلاق می‌شود.
هبه یعنی چه؟
هبه در کلمه،
به معنی بخشیدن،
هدیه دادن یا صدقه میباشد.http://www.law.com
حال به لحاظ حقوقی هبه یکی از انواع گوناگون عقود معین است که،
طی مواد 795الی 807 قانون مدنی،
به احکام مربوط به آن اشاره شده است.
قانون گذار ضمن ماده‌ی 795 قانون مدنی،
هبه را این گونه تعریف نموده است:
هبه عقدی است که به موجب آن،
یک نفر مالی را مجانی به کس دیگری تملیک می‌کند،
تملیک کننده واهب،
طرف دیگر متهب،
مالی را که مورد هبه است عین موهوبه می‌گویند.
انواع هبه؟
در بطن قانون مدنی،
عقد هبه به دو قسم،
هبه معوض و هبه غیرمعوض طبقه بندی می شود.
هبه معوض:
ضمن هبه معوض،
واهب یعنی فردی که مالی را هبه می‌نماید،
مابه ازای مالی که به متهب یعنی،
فردی که مال به او بخشیده می‌شود،
هبه می‌نماید.
شرط می‌نماید که عوضی را اخذ کند که،
عوض یاد شده هم میتواند یک مال باشد،
و یا انجام کار مشروع باشد.
هبه غیر معوض:
هبه به هنگامی غیرمعوض میباشد که،
واهب یعنی فردی که مالی را هبه می‌نماید
مابه ازای مالی که،
به متهب یعنی فردی که مال به او،
بخشیده می‌شود می‌بخشد.
عوضی را اخذ ننموده و چیزی را از متهب خواستار نشود.
پس در واقع به صورت رایگان،
و مجانی مال موهوبه یعنی،
مالی که در این میانه‌ها بخشیده می‌شود را،
بدان فرد عطا کند.
قانون مربوط به عقد هبه:
جهت آن‌که عقد هبه قانونی،
صحیح و نافذ باشد،
در قسمت ذیل به شرایط آن اشاره می‌کنیم.
1_فرد هنگامی میتواند مال خویش را به دیگری هبه نماید،
که حاوی اهلیت باشد.
پس نباید کودک،
سفیه یا دیوانه باشد.
2_فرد تنها میتواند مالی که در مالکیت او است را هبه کند.
پس اموالی که در مالکیت او قرار ندارد،
قابل بخشیدن به متهب نخواهد بود.
3_چنانچه که یک مال به متهب بخشیده شده باشد،
حال در تصرف او قرار گرفته باشد،
نیاز به قبض دوباره او نخواهد بود.
4_هبه زمانی رخ می‌دهد که متهب،
هبه را بپذیرد و مالی که بدو بخشیده شده است را قبول کند،
یعنی قبض نماید.
قبض هم میتواند توسط متهب صورت پذیرد،
یا وکیل او مال را از جانب وی قبض کند.
در صورتی که مالی به یک کودک،
سفیه یا دیوانه هبه گردد،
قبول آن باید توسط ولی انجام شود.
مازاد بر این موارد قبض به واسطه‌ی متهب می‌باید با اجازه واهب،
صورت پذیرد.
شیوه ابطال عقد هبه:
با استناد به قوانین و مقررات حاکم،
امکان ابطال هبه با وجود برخی شرایط ممکن خواهد بود.
بهتر است به بعضی از آن‌ها اشاره کنیم.
1_چنانچه که پیش از آن که قبض و تصرف در مال موهوبه انجام شود،
واهب و یا متهب از دنیا برود،
در این موقعیت هبه باطل خواهد شد.
2_هنگامی که در هبه نامه جعل انجام شود،
و در زمان احراز جعلیت هبه نامه باطل اعلام خواهد شد.
3_هنگامی که واهب اهلیت ندارد،
برای مثال:
مجنون است،
به هنگام احراز جنون در زمان انجام هبه،
آن عقد باطل اعلام می‌شود.
4_هنگامی که که ثابت شود،
مالی که به واسطه‌ی واهب هبه گردیده است،
متعلق به او نبوده است.
5_هنگامی که اثبات شود،
عقد هبه به صورت یک مسئله صوری اتفاق افتاده است.
رجوع از عقد هبه و موانع موجود پیش روی شما:
عقد هبه در واقع یک عقد جایز است.
پس هریک از طرفین می‌توانند آن را برهم زنند.
ولیکن قانون گذار شرایطی را در نظر گرفته است که به هنگام اثبات چنین شرایطی،
امکان رجوع از هبه به واسطه‌ی واهب ممکن نخواهد بود.
این شرایط حاوی:https://www.mehdadgar.ir
1_در صورتی که پدر یا مادر مال خویش را به فرزندان هبه نمایند،
یا آن که فرزندان مال خود را به پدر و مادر خویش هبه نمایند،
به این هنگام هبه قابل رجوع نخواهد بود.
2_در صورتی که هبه به صورت معوض رخ دهد،
و عوض هم تسلیم داده شده باشد،
و یا صورت پذیرد،
در این زمان هبه قابل رجوع نخواهد بود.
3_مالی که به متهب هبه گردیده است از مالکیت او بیرون آید،
حال خروج مال میتواند هم به صورت قهری باشد،
و هم اختیاری.
برای نمونه:
مال را به فروش رساند،
ورشکست شود و به دیگری هبه کند.
4_هر زمان در مالی که بخشیده شده است،
تغییراتی رخ دهد.
برای نمونه:
شخص پارچه تختی که هبه شده است،
عوض نماید.
5_اگر واهب یا متهب از دنیا بروند،
واهب یا وراث واهب حسب مورد،
نمی‌توانند رجوع کنند.
6_چنانچه که فردی طلبی را به دیگری دارد،
و طلب خویش را به فرد بدهکار ببخشد،
امکان رجوع برای او میسر نخواهد بود.
7_چنانچه که کسی مالی را به عنوان صدقه،
یعنی در راه کسب رضا و خشنودی خدا به دیگری بدهد،
رجوع ممکن نخواهد بود.
چناچه در خصوص موضوع عقد هبه سؤالی یا پرونده ای داشته اید می توانید با وکلای مؤسسه حقوقی محمدرضا مه دادگر در ساعات اداری تماس حاصل فرمایید.