آیین تنظیم قراردادها به قلم وکیل قسمت 5
خسارات ناشی از عدم انجام تعهد قرارداها و روش های برخورد با آن
وقتی متعهد به تعهد خود عمل نمی‌کند و از این خلف وعده خساراتی به متعهد وارد می‌شود
متخلف باید زیان وارده بر متعهد له را جبران کند این خسارت وقتی قابل مطالعه است که
-مدت معینی برای انجام تعهد تعیین شده باشد
-این مدت منقضی شده باشد یا در حالتی که تعیین زمان انجام تعهد با متعهد له باشد
متعهد له ثابت کند که اجرای تعهد را مطالبه کرده
-عدم ایفای تعهد به علت تحقق قوه قاهره نباشد
-این تذکر را لازم می‌دانیم که حتی در مواردی که عرف یا قانون به لزوم جبران خسارت دلالت دارد بهتر است این مورد در قرارداد تصریح شوند
تاثیر قوه قاهره در روابط قراردادی از دو جهت قبل بررسی است:
1_اثر قوه قاهره بر مسئولیت قراردادی .
2_اثر قوه قاهره بر قرارداد و تعهد ناشی از آن.
تاثیر قوه قاهره بر مسئولیت قراردادی طبق قانون مدنی، معاف شدن متعهد از جبران زیان یا همان مسئولیت قراردادی است.
قانون مدنی حکم صریحی راجع به اثر قوه قاهره بر قرارداد و تعهد ناشی از آن بیان نکرده است.
منظور از اثر قوه قاهره بر قرارداد و تعهد، سرنوشت قرارداد بعد از عارض شدن قوه ی قاهره و ناممکن شدن اجرای تعهد ناشی از عقد است.
به دلیل سکوت قانون استادان حقوق مدنی راجع به این موضوع اختلاف نظر پیدا کرده و دیدگاه های متفاوتی بیان کرده اند.
حکم راجع به اثر قوه قاهره بر قرارداد در واقع بخشی از همان حکم تاثیر ناتوانی عارضی در اجرای عقد بر سرنوشت عقد (ناممکن شدن اجرای قرارداد بعد از انشای عقد) است.
آیین تنظیم قراردادها به قلم وکیل قسمت 4
۱ – قوه قاهره و مسائل مربوط به آن در قراردادها
قوه قاهره یا فورت ماژور عامل خارجی است که اجرای قرارداد را برای متعهد غیر ممکن می‌سازد.
اولاً – عامل بازدارنده یک عامل خارج از وجود شخص متعهد باشد
ثانیاً- متعهد با توجه به ضوابط عقلی و عرفی قادر به مقابله با این عامل خارجی نباشد
ثالثاً-این عامل خارجی امری غیرقابل پیش‌بینی باشد
اولاً -مصادیق قوه قاهره در قراردادها
عواملی نظیر زلزله و سیل و طوفان و جنگ داخلی یا حمله دشمن خارجی شورش و حریق و امثالهم بدون قید حصر از مصادیق فورس ماژور هستند .
ثانیاً- نحوه برخورد با قوه قاهره در قراردادها
راه حل‌هایی که در قرارداد برای حالات تحقق فورتنال را می‌توان پیش بینی کرد به قرار زیر است :
الف-تمدید خود به خود تا زمانی که قوه قاهره باقیست یا تعلیق تعهدات قرارداد
مثلاً در صورت تحقق قوه قاهره اجرای تعهدات طرفین به حالت تعلیق در می‌آید.
ب- تعلیق موقت اجرای تعهدات و تعیین تکلیف قرارداد پس از انقضای مدت تعلیق قرارداد
تحقق فورس ماژور اجرای تعهدات طرفین به مدت چندین ماه به حالت تعلیق در می‌آید
ج- انتصاب قرارداد در صورت تحقق فورس ماژور
در صورت تحقق فورس ماژور این قرارداد به خودی خود منتسب خواهد شد
آیین تنظیم قراردادها به قلم وکیل قسمت 5
ثالثاً- مسائل متفرقه از قوه قاهره در قراردادها
الف-در موارد فسخ یا انفساخ باید تکلیف کارهایی انجام شده و تعهدات طرفین تا زمان فسخ یا انتصاب روشن شود
ب-آیا نوسانات شدید اقتصادی که صرف نظر از علت آنها ممکن است از موارد تحقق فورس ماژور باشد فی حد نفسه از مصادیق محسوب می‌شود ؟
مثال بارز این مورد نوسان شدید قیمت ارز است نظر غالب این است که این مواد را نمی‌توان از مصادیق قوه قاهره شمرد زیرا طبع تجارت ریسک را دارد
ج- اگر به موجب قرارداد مقرر شده باشد که تعهدات طرفین در مدت وجود فورس ماژور به حالت تعلیق درآید
و پس از زوال قوه قاهره اجرا شود پس از زوال قوه قاهره شرایط چه نوع تغییر یافته باشد که اساس توافق را دگرگون کند تکلیف چیست؟
پس از زوال فورت ماژور در صورتی که هزینه انجام تعهدات طرفین به نسبت آنچه که در قرارداد حاضر پیش بینی شده بیش از درصد افزایش یافته باشد این قرارداد منفسخ خواهد شد.
تخلیه به جهت عدم پرداخت اجاره بها به قلم وکیل
۲- نحوه جبران خسارت یا الزام به انجام تعهد در قراردادها
وقتی متعهد از انجام تعهدش خودداری می‌کند دو مسئله مطرح می‌شود:
یکی انجام اصل تعهد دیگری موضوع جبران خسارت وارده ناشی از عدم انجام یا تاخیر در ایفای تعهد
اولاً- انجام موضوع از طرف متاهل له به خرج تعهد در قرارداد
در این حالت متعهد له راسا موضوع تعهد را انجام می‌دهد و هزینه این اقدام را از متعهد می‌گیرد
ثانیاً – تعیین خسارت روزانه در قرارداد
در قرارداد تصویب می‌شود بابت هر روز تاخیر در انجام موضوع قرارداد یا تاخیر در تحویل مبلغی پرداخت شود
ثالثاً- تعیین خسارت روزانه و انجام تعهد به خرج متعهد در قرارداد
در این حالت جمع بین دو حالت قبلی است مثلاً در صورتی که طرف دوم از اجرای قرارداد خودداری کند طرف اول می‌تواند رساند به هزینه طرف دوم به اجرای مفاد قرارداد اقدام نماید.