مطالبه وجه التزام یا خسارت قراردادی 2
به قلم محمدرضا مه وکیل پایه یک دادگستری
مطالبه وجه التزام یا خسارت قراردادی:
مطالبه وجه التزام یا خسارت قراردادی،
حسب ماده 230 قانون مدنی،
وجه التزام مبلغی است که دو طرف یک قرارداد،
ضمن قرارداد اصلی به صورت شرط ضمن عقد،
یا به موجب توافق مستقل به عنوان جریمه تأخیر در انجام تعهد،
و یا عدم انجام تعهد قراردادی پیش بینی کرده و بر آن توافق کنند.
در واقع وجه التزام نوعی ضمانت اجرای حقوقی است که،
احتمال نقض و تخلف از قرارداد را به حداقل می رساند.
این توافق باید قبل از بروز تخلف متعهد در قرارداد پیش بینی شده باشد.
شایان ذکر است وجه التزام در مسئولیت قراردادی به کار می رود،
و در مسئولیت های غیر قراردادی به ندرت این شرط مشاهده می شود.
مثال:
معمولا در قراردادهای مشارکت در ساخت و ساز،
شرط می شود که اگر سازنده در زمان مقرر نسبت به تحویل آپارتمان های موضوع قرارداد،
اقدام ننماید به ازای هر روز تأخیر در انجام تعهد یعنی،http://www.law.com
تحویل ملک مبلغی را به عنوان خسارت در انجام تعهد به مالک پرداخت کند.
ارکان سه گانه در مطالبه خسارت قراردادی:
1_وجود قرارداد بین زیان دیده و عامل ورود زیان.
2_تخلف از تعهد ناشی از قرارداد.
3_ورود خسارت به طرف قرارداد.
شرایط و نحوه مطالبه خسارت قراردادی:
1_انقضاء مدت زمان اجرای قرارداد:
خواهان خسارت یعنی،
متعهدله زمانی در مطالبه خسارت ذی حق است که،
موعد مقرر برای انجام تعهد گذشته باشد.
الف_اگر زمان اجرا تعهد در عقد معین شده است،
در این صورت می تواند پس از انقضا مدت،
خسارت را مطالبه نماید.
ب_طبق توافق تعیین زمان اجرا تعهد به متعهدله یعنی،
کسی که تعهد به نفع اوست واگذار شده باشد،
در این صورت زمانی متعهد له می تواند مطالبه خسارت کند که،
انجام تعهد را از متعهد درخواست کرده باشد،
و کسی که باید تعهد را انجام دهد از انجام آن خودداری نماید.
2_تحقق ضرر:
وقتی در قراردادی خسارت پیش بینی می شود نیازی به اثبات خود ضرر نیست،
و متعهدله می تواند در صورت تخلف متعهد،
مبلغ خسارت را مطالبه نماید.
3_عدم اجرا تعهد ناشی از علت خارجی یعنی،
قوه قاهره نباشد.
اگر ثابت شود عدم اجرا تعهد توسط متعهد ناشی قوه قهریه بوده است که،
از حیطه اقتدار و اختیار او خارج بوده،
متعهد محکوم به جبران خسارت نخواهد شد.
به شرطی که این حادثه خارجی غیر قابل پیش بینی،
غیر قابل رفع و نیز خارجی باشد.
بدیهی است وجه التزام یعنی،
خسارت قراردادی نوعی خسارت به شمار می رود،
یعنی خسارتی که میزان آن از قبل توسط دو طرف قرارداد تعیین شده است
و با اثبات این امر که قوه قاهره مانع ایفای تعهد شده،
متعهد ملزم به پرداخت خسارت نیست.
نکته:
چناچه متعهدله بخواهد در صورت وجود قوه قاهره،
باز متعهد را مسئول پرداخت نماید،
باید از شرط تشدید مسئولیت قراردادی استفاده کند.
با درج این شرط در قرارداد،
حتی در صورت وجود قوه قاهره،
متعهد مکلف و مسئول جبران خسارت است.
نحوه اجرا رأی وجه التزام:
بعد از رسیدگی و صدور حکم مبنی بر محکومیت خوانده یعنی،
متعهد و قطعیت رأی،
خواهان یعنی،
متعهدله باید برای اجرا رأی درخواست صدور اجرائیه نماید.
پس از ابلاغ اجرائیه به محکوم علیه،
و عدم اجرای رأی،
خواهان می تواند به طرق مختلف از جمله معرفی اموال خوانده به ناحیه اجرا
یا در صورت عدم شناخت اموال،
درخواست استعلام سه گانه از اداره راهور نیروی انتظامی،
اداره ثبت اسناد و املاک و بانک مرکزی بنماید،https://www.mehdadgar.ir
تا در صورت بدست آوردن اموال بتواند از آن محل خسارت های خود را دریافت نماید.
در صورتی که مالی از او در دسترس نباشد،
می تواند از دادگاه تقاضای جلب نماید.
نکاتی در رابطه با خسارت قراردادی:
1_گردر هنگام انعقاد قرارداد شرط شده باشد که در صورت تخلف،
متعهد مبلغی به عنوان خسارت پرداخت نماید یعنی وجه التزام،
دادگاه نمی تواند متخلف را به بیشتر یا کمتر از آنچه در قرارداد تعیین گردیده،
محکوم کند.
2_وجه التزام یک خسارت مقطوع است که طرفین ضمن قرارداد در مورد آن توافق می کنند
و در صورت تخلف از قرارداد حتی اگر ضرر و زیانی به متعهد له وارد نشود،
دادگاه فرد را به پرداخت وجه التزام محکوم می کند.
اما اگر خسارت قراردادی یعنی وجه التزام،
در قرارداد تعیین نشده باشد و متعهد از تعهدات قراردادی تخلف کند،
متعهدله باید اثبات کند که،
در اثر تخلف متعهد به وی ضرر و زیان وارد شده است.
در غیر این صورت نمی تواند مبلغی به عنوان خسارت مطالبه نماید.