فصل دوم – مسئولین پرداخت و مسئولیت آنها مسئولین پرداخت در چک عبارتند از اشخاصی که با امضای چک، قبول مسئولیت می نمایند که ممکن است صادر کننده، ظهرنویس، ضامن و استفاده کننده بلا جهت باشند.
ا انواع ظهرنویسی
ظهر نویسی انواع مختلفی دارد:
۱- ظهرنویسی برای انتقال طلب ۲ ظهرنویسی
برای وکالت در وصول – ظهرنویسی برای رای وثیقه – ظهر ظهرنویسی برای ضمانت «ظهر نویس» به تنهایی به کار ا ظهرنویسی برای انتقال طلب ود معنای ظهر نویسی برای انتقال طلب مراد است.دعاوی چک قسمت ۱۵
چک یک سه در قاران لب هرگاه اصطلاح « ی به آن را به وسیله ظهرنویسی قل و انتقال است و دارنده میتواند آن را نقل وا دیگران منتقل کند.
ظهرنویسی برای وکالت در وصول دارنده می تواند برای وصول چک ظهر به بانک مراجعه یا به دیگری وکالت جهت وصول وجه چک اعطا کند.
ماده ۱۱ قانون صدور چک مقرر داشته است که اگر کسی که چک را به بانک ارائه می نماید، به وکالت از دارنده جهت وصول اقدام نموده باشد.
برای اینکه حق شکایت کیفری برای دارنده (موکل) محفوظ بماند، دارنده مکلف است در ظهر چک نسبت به نمایندگی یا وکالت در وصول تصریح نماید.
البته رأی وحدت رویه شماره ۳۱ مورخ ۱۳۶۱/۱۲/۱۶ دیوان عالی کشور درباره وکالت در وصول به بانک (که اصطلاحاً کلر نامیده می شود مقرر داشته است.
نظر به اینکه به صراحت مندرجات ماده ۱۰ قانون صدور چک منظور از دارنده چک در آن ماده شخصی است که برای اولین بار چک را به بانک ارائه داده است
لذا چنانچه بانک مرجوع الیه پس از دریافت چک از مشتری آن را برای وصول به بانک دیگری ارسال نماید.
وکیل دعاوی چک
و بانک اخیرالذکر گواهی برگشت را به نام بانک اول صادر کند این امر نمی تواند موجب سلب حق شکایت کیفری از کسی که برای نخستین بار چک را به بانک ارائه داده است گردد.
مضافاً به اینکه با توجه به نحوه فعالیت بانک ها و رویه معمول آن مؤسسات و وظایف آنها، تردیدی نیست که بانک ها معمولاً به عنوان نمایندگی از ابراز کننده چک نسبت به وصول وجه آن از بانک دیگری اقدام مینمایند و در مواردی هم که چک متعلق به خود بانک . ن بوده و اصالتاً نسبت به وجه آن اقدام می نمایندhttps://rc.majlis.ir/fa/law/show/101436
هیچ گاه گواهی برگشت و چک متعلق به خود را به اشخاص دیگر تسلیم نمی نمایند. بنابه مراتب مزبور در مواردی که بانک ها از طرف دارنده چک
مأمور وصول و ایصال وجه چکها میباشند این نمایندگی نیاز به تصریح ندارد و لذا رأی شعبه پنجم دادگاه استان خراسان صحیح است.
این رأی به موجب ماده سوم قانون الحاقی به قانون آیین دادرسی کیفری در جلسه مورخ ۱۶ اسفند ۱۳۶۱ هیئت عمومی دیوان عالی کشور صادر شده و در موارد مشابه برای کلیه دادگاه ها لازم الاتباع میباشد.
ظهرنویسی برای برای وثیقه که از آن به ضمانت طولی نیز یاد می شود. مراد از این نوع ظهرنویسی این است که ظهرنویس چک را به عنوان رهن برای دین خود در نزد دائن قرار میدهد. برخی معتقدند که با توجه به اینکه ماده ۷۷۴ قانون مدنی به صراحت مقرر داشته: «مال مرهون باید عین معین باشد و رهن دین و منفعت باطل است.
لذا در رهن قرار دادن چک صحیح نیست؛ زیرا چک سند دین است نه عین معین در مقابل معتقدند برخی م در رهن قرار دادن غیر که قانون گذار در موارد مشابهی مین را پذیرفته است. مثل اوراق بهادار که عین معین نیستند اما قانون گذار در رهن قرار دادن آن را پذیرفته و حتی دستور العمل توثیق ارواق بهادار نیز در سال ۱۳۸۹ مستنداً به ماده ۱ قانون بازار اوراق بهادار، به تصویب هیأت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار رسید.
لذا قانون گذار، گو با در امور تجاری ماده ۷۷۴ قانون مدنی را تخصیص زده و در رهن قرار
دادن غیر عین معین را نیز پذیرفته است. به نظر می رسد چک عین معین نیست و لذا عقد رهن مدنی بر آن وفق ماده ۷۷۴ قانون مدنی باطل است
اما اینکه چک به عنوان وثیقه دین توسط مدیون در اختیار دائن قرار گیرد تا در صورت عدم پرداخت دین دانی چک را وصول نماید یک قرارداد باشد که طبق ماده ۱۰ قانون مدنی صحیح خواهد بود و اطلاق رهن بر آن از باب اشتراک لفظی با عقد رهن مدنی است.
یکی از ثمرات اینکه این وثیقه را مشمول ماده ۱۰ قانون مدنی بدانیم نه عقد رهن مدنی، این است که در رهن مدنی، مبلغ دین باید دقیقاً معین باشد و لذا نمی توان بابت خسارات تأخیر تأدیه که مبلغ آن در هنگام انعقاد رهن معلوم نیست،
رهن قرار داد ولی در رهن چک می توان چک را بابت اصل دین و کلیه خسارات در رهن قرار داد. ظهرنویسی برای ضمانت در این نوع ظهرنویسی، ظهرنویس به عنوان ضامن صادر کننده با ضامن ظهرنویسان، سند تجاری را امضا می نماید. در ضمانت تجاری وفق ماده ۲۴۹ ق ت ضم دم به دمه رخ می دهد.